آشنایی با انواع سوند نلاتون و روش استفاده از سوند نلاتون

روش استفاده از سوند نلاتون

سوند نلاتون یکی از انواع سوند ادراری است که در این مقاله از تامین شو به شرح و بررسی انواع آن و طرز استفاده و عوارض سوند ادراری میپردازیم. سوند ادراری عموماً برای بیمارانی که به دلایلی قادر به دفع ادرار به صورت عادی نیستندبرای تخلیه مثانه مورداستفاده قرار می‌گیرد. در چنین شرایطی باید ادرار فرد به‌وسیله‌ی سوند خارج گردد؛ زیرا احتباس ادرار در مثانه و عدم تخلیه آن سبب آسیب‌های جدی به کلیه ها شده و در ادامه باعث نارسایی کلیوی می‌گردد. به همین دلیل از انواع سوند ادراری در شرایط اضطراری, برای تخلیه فوری ادرار از بدن بیمار استفاده می‌شود تا از عوارض وخیمی چون موارد ذکر شده جلوگیری شود. از انواع سوند ادراری میتوان سوند نلاتون, سوند فولی و سوند کاندومی یا کاندوم شیت را نام برد که هر کدام بسته به ویژگی‌های مخصوص به خود, برای بیماران خاصی استفاده می‌شوند. از دلایلی که باعث عدم توانایی فرد در دفع ادرار می‌شود می‌توان به مواردی از این قبیل اشاره کرد:

• افراد مسن و کهن‌سالی که دچار بی‌اختیاری ادرار شده‌اند.
• افرادی که به هر دلیلی ازجمله سوانح رانندگی دچار ضایعه نخاعی و فلج بدن شده‌اند.
• بیمارانی که مجرای ادرار آن‌ها توسط سنگ کلیه مسدود شده و قادر به تخلیه مثانه خود نیستند.
• آقایانی که دچار بیماری و یا سرطان پروستات شده و قادر به دفع ادرار نیستند.
• برای تخلیه مثانه قبل از عمل جراحی و حفظ بهداشت بیمار در حین عمل جراحی.
• جهت گرفتن نمونه ادرار استریل از بیماران و یا واردکردن دارو از طریق مثانه.

سوند نلاتون چیست

سوند نلاتون یک نوع سوند ادراری است که اغلب کاربردی یک‌بارمصرف دارد. سوند درواقع لوله‌ای نازک و انعطاف‌پذیر است که به‌راحتی وارد بدن شده و عمل تخلیه مثانه و انتقال ادرار به درون کیسه ادرار را انجام می‌دهد. لازم به ذکر است که از سوند نلاتون به دلیل نازک و منعطف بودن, در تخلیه ترشحات بینی و ریه‌ها نیز استفاده می‌شود. سوند نلاتون در مقایسه با سایر انواع سوند, انعطاف‌پذیری بیشتری داشته و فاقد بالون برای فیکس شدن در مثانه است. به همین دلیل برای استفاده‌های موقت و یک‌بارمصرفی چون تخلیه مثانه و آماده‌سازی‌های بیمار برای عمل جراحی به کار می‌رود؛ اما سوند فولی برای تخلیه مثانه در بیمارانی که دچار التهاب و یا مشکلات مثانه و مجرای ادرار هستند و یا در بیمارستان بستری بوده و قادر به خروج از تخت نیستند جایگذاری می‌شود. چراکه این نوع سوند ادراری یک بالون کوچک برای قرار گرفتن در مثانه دارد تا در جای خود ثابت شده و از خروج ناگهانی آن جلوگیری گردد. سوند نلاتون همان‌طور که گفته شد, فاقد این بالون بوده و برای استفاده‌های یک‌بارمصرف طراحی‌شده است و لذا باید پس از تخلیه ادرار بلافاصله از مثانه خارج شود.

سایزهای سوند نلاتون

تمامی انواع سوند ادراری ازجمله سوند نلاتون بر اساس یک مقیاس فرانسوی به نام گیج سایزبندی شده و به نسبت افزایش گیج, قطر لوله افزایش‌یافته و لوله به‌اصطلاح ضخیم‌تر می‌شود. انتخاب دقیق‌ترین و مناسب‌ترین سایز برای هر بیمار از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا سوند کوچک‌تر از سایز مناسب موجب نشت ادرار و سوند بزرگ‌تر باعث درد و فشار به مجاری ادرار خواهد شد. برای آسان‌تر کردن تشخیص سایز و گیج سوند برای پرستاران, به هر سایز یک رنگ اختصاص داده شده است. در نتیجه رنگ‌بندی سوند نلاتون با سایزهای آن در ارتباط بوده و هدف از آن کاهش خطا در تشخیص سایز هر لوله می‌باشد. سایزبندی سوند نلاتون به صورت لیست زیر می‌باشد که در این فهرست ابتدا سایز سوند سپس رنگ و در آخر نیز قطر خارجی لوله آمده است:

• ۶ سبز ۲ میلی‌متر
• ۸ آبی ۲.۷ میلی‌متر
• ۱۰ مشکی ۳.۳ میلی‌متر
• ۱۲ سفید ۴ میلی‌متر
• ۱۴ سبز ۴.۷ میلی‌متر
• ۱۶ نارنجی ۵.۳ میلی‌متر
• ۱۸ قرمز ۶ میلی‌متر
• ۲۰ زرد ۶.۷ میلی‌متر
• ۲۲ بنفش ۷.۳ میلی‌متر
• ۲۴ آبی تیره ۸ میلی‌متر
• ۲۶ مشکی ۸.۷ میلی‌متر

طرز استفاده از سوند نلاتون

معمولاً در هنگام جایگذاری انواع سوند از ژل روان کننده مانند ژل لوبریکانت استفاده می‌شود تا سطح لوله کمی لغزنده شده و عملیات سونداسیون یا سوند گذاری هم برای پرستار و هم برای بیمار آسان‌تر گردد. قبل از جایگذاری سوند از بیمار راجب حساسیت داشتن به لاتکس سؤال کنید و اگر پاسخ مثبت بود از سوند نلاتون پی‌وی‌سی استفاده کنید. یک سر سوند نلاتون را به درون کیسه ادرار متصل کرده و سر دیگر را از طریق مجاری ادرار به آرامی وارد مثانه کنید. منتظر باشید تا عمل دفع کامل شود و سپس سوند را به آرامی خارج کرده و مجرای دفع ادرار را تخلیه کنید. همان‌طور که ذکر شد سوند نلاتون یک‌بارمصرف است و هرگز نباید برای چندین ساعت و یا دو بار مورداستفاده قرار بگیرد. اگر برای بارهای بعدی هم به سوند نیاز داشتید از یک سوند نلاتون جدید و کاملاً استریل استفاده کنید. رعایت بهداشت سوند اهمیت زیادی در پیشگیری از عفونت دارد. برای این کار باید کیسه ادرار را مرتباً و قبل از پر شدن تخلیه کرده و سوند را اگر از نوع سوند جای گیرنده یا طولانی‌مدت است, باید حداقل هر سه ماه یک‌بار تعویض گردد. همچنین به یاد داشته باشید که جایگذاری سوند ادراری در زنان با نحوه نصب سوند در مردان متفاوت بوده و در خصوص روش استفاده از سوند نلاتون آموزش های زیادی در مقالات مختلف در وب فارسی موجود است که پیشنهاد می‌شود قبل از سوند گذاری حتما مطالعه شوند.

ویژگی های سوند نلاتون 

این محصول با طراحی مخروطی شکل، قرارگیری آسان در مثانه را ممکن می‌سازد. از جنس پلی وینیل کلراید یا پلی اورتان ساخته شده و دارای دو سوراخ برای تخلیه ادرار است. همچنین، یکبار مصرف و استریل شده است.

مقایسه کلی سوند فولی و سوند نلاتون

سوند فولی نسبتاً سفت و سخت است و معمولاً به عنوان کاتتر ماندگار برای استفاده طولانی مدت به کار می‌رود. بالون انتهایی آن به اندازه کافی بزرگ است تا از ورود به داخل مثانه جلوگیری کند و قابلیت تغییر اندازه را دارد. وظیفه بالون سوند فولی جلوگیری از خروج ناخواسته آن از مجرای ادرار است.
در مقابل، سوند نلاتون یک کاتتر مستقیم و فاقد بالون است که بسیار کوچک‌تر و نرم‌تر از سوند فولی می‌باشد. این سوند به طور معمول برای جمع‌آوری نمونه‌های ادرار استفاده می‌شود و پس از هر بار مصرف دور انداخته می‌شود. سوندهای نلاتون در رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف تولید می‌شوند و در عملکرد تفاوت‌هایی دارند.
 

تفاوت سوند نلاتون و سوند فولی در استفاده

برخلاف سوند فولی، سوندهای نلاتون بدون پوشش هستند و بنابراین قبل از استفاده باید به صورت دستی روان‌سازی شوند. این کار می‌تواند با استفاده از بسته‌های لوبریکانت استریل تکی یا ژل‌های لوبریکانت استریل انجام گیرد. کاتتر نلاتون به صورت بسته‌های جیبی مسافرتی تولید می‌شود و در اشکال منحنی یا U شکل عرضه می‌شود، که حمل و نقل آن را آسان می‌سازد.

علت استفاده از سوند فولی به جای سوند نلاتون

برخلاف سوندهای نلاتون، کاتتر فولی یا سوند فولی شامل بالونی است که با آب استریل پر شده و از خروج آن از مثانه جلوگیری می‌کند. با استفاده از سوند فولی، ادرار به طور خودکار از مثانه به کیسه تخلیه ادرار متصل به آن منتقل می‌شود. این سوند به فرد امکان می‌دهد تا به راحتی فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهد. در مقابل، سوندهای نلاتون فاقد این ویژگی‌ها و مکانیزم عملکرد کاتتر فولی هستند. بنابراین، برای افرادی که به دلیل بیماری قادر به دفع ادرار خود نیستند یا نیاز به نظارت بر تخلیه ادرار دارند، استفاده از سوند فولی مناسب‌تر است.

بیشتر بخوانید: ژل لوبریکانت چیست

عوارض سوند نلاتون

سوند نلاتون اگر به صورت استاندارد نصب و جایگذاری نگردد, ممکن است باعث آسیب‌هایی به مجاری ادرار شده و زخم و عفونت را در پی داشته باشد. علاوه بر این, انتخاب سایز سوند برای هر بیمار اگر با دانش و دقت کافی همراه نباشد, ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود. برای مثال احتمال دارد عوارضی چون درد و ناراحتی به دلیل بزرگ بودن سایز سوند و یا عفونت و سوزش مجاری ادرار به دلیل کوچک بودن لوله و نشت ادرار اتفاق بیفتد. سایر عوارض سوند ادراری نلاتون را می‌توان به امکان بروز عفونت در صوت رعایت نکردن بهداشت سوند و نواحی اطراف آن و یا عدم تعویض به‌موقع سوند برای بیمار مرتبط دانست. عفونت دستگاه ادراری نشانه‌هایی دارد که در صورت مشاهده آن‌ها باید نسبت به درمان فوری عفونت اقدام کرد. این نشانه‌ها عبارت‌اند از: تب و لرز و سردرد, خون در ادرار, ادرار درد آور, درد در پایین کمر و سوزش مجاری ادراری. لذا برای پیشگیری از عفونت در زمان استفاده از سوند باید تمام اصول استاندارد نصب سوند یا سونداسیون را رعایت کرده و نسبت به بهداشت دستگاه دفع ادرار حساس بود.

جمع‌بندی

نیاز پیداکردن به کالایی چون سوند نلاتون در عین ناخوشایندبودن ممکن است برای برخی اجتناب‌ناپذیر باشد؛ اما نکته حائز اهمیت در این مورد رعایت بهداشت بدن و مجاری ادرار در دوران استفاده از سوند است تا از بروز عفونت جلوگیری کرده و هر چه زودتر بهبودی خود را مجدداً به دست آورید. پس در صورت نیاز به استفاده از سوند حتماً مجدداً به این مقاله بازگشته و با دقت سوند مناسب را انتخاب کنید. همچنین اصول جایگذاری سوند را با دقت دنبال کرده و نسبت به بهداشت مجرای دفع ادرار و نواحی اطراف سوند حساس باشید.

سوالات متداول

سوند نلاتون چیست و چه کاربردهایی دارد؟
   سوند نلاتون یک نوع سوند ادراری است که به صورت یک‌بارمصرف و با ساختاری نازک و انعطاف‌پذیر تولید می‌شود. این سوند برای تخلیه ادرار از مثانه بیمارانی که قادر به دفع طبیعی ادرار نیستند، استفاده می‌شود. علاوه بر تخلیه مثانه، سوند نلاتون می‌تواند برای تخلیه ترشحات بینی و ریه‌ها نیز مورد استفاده قرار گیرد.

عوارض احتمالی استفاده نادرست از سوند نلاتون چیست؟
   استفاده نادرست از سوند نلاتون می‌تواند منجر به عوارضی نظیر آسیب به مجاری ادرار، زخم، عفونت، درد و ناراحتی شود. انتخاب سایز مناسب سوند بسیار حائز اهمیت است، زیرا سایز نادرست ممکن است به مشکلاتی نظیر نشت ادرار یا درد و فشار به مجاری ادرار منجر شود. همچنین عدم رعایت بهداشت مناسب سوند و نواحی اطراف آن می‌تواند خطر عفونت‌های دستگاه ادراری را افزایش دهد.

چگونه می‌توان سایز مناسب سوند نلاتون را انتخاب کرد و چه سایزهایی موجود است؟
   سایز سوند نلاتون بر اساس یک مقیاس فرانسوی به نام گیج تعیین می‌شود که با افزایش گیج، قطر لوله نیز افزایش می‌یابد. برای تشخیص آسان‌تر سایز، هر سایز سوند با یک رنگ خاص مشخص شده است. سایزبندی سوند نلاتون شامل سایزهای مختلف از 6 تا 26 گیج است که هر کدام رنگ و قطر خاص خود را دارند. انتخاب سایز مناسب برای هر بیمار اهمیت زیادی دارد تا از مشکلات ناشی از سایز نادرست جلوگیری شود.
 

چه زمانی از سوند نلاتون استفاده کنم؟
حداقل ۴ بار در روز و پیش از خواب از سوند نلاتون استفاده کنید تا مثانه به‌طور کامل تخلیه شود.

اگر زمانی که از سوند استفاده نمی‌کنم ادرار نشت کند، چه کنم؟
نوشیدن زیاد مایعات، به ویژه مایعات حاوی کافئین یا الکل، ممکن است باعث نشت ادرار شود. همچنین این موضوع ممکن است نشانه عفونت مثانه باشد. در این صورت، تعداد دفعات استفاده از سوند را افزایش دهید و در صورت نگرانی به پزشک مراجعه کنید.

اگر هنگام وارد کردن یا بیرون آوردن سوند مشکل داشته باشم چه کنم؟ 
اگر در زمان وارد کردن سوند درد یا ناراحتی دارید، از ژل روان‌کننده بیشتری استفاده کنید. اگر با مقاومت مواجه شدید، نفس عمیق بکشید و آرام باشید تا راحت‌تر بتوانید سوند را وارد کنید.

اگر خون در ادرار یا سوند ببینم چه کنم؟
وجود خون ممکن است به دلیل خشکی مجرای ادرار باشد. استفاده بیشتر از ژل روان‌کننده و نوشیدن مایعات کافی به رفع این مشکل کمک می‌کند. اگر خونریزی ادامه داشت، به پزشک مراجعه کنید.

چگونه می‌توانم از ایجاد عفونت جلوگیری کنم؟
پیش از استفاده از سوند، دستان خود را با آب و صابون بشویید. این کار به جلوگیری از انتقال عفونت کمک می‌کند.

آیا بعد از استفاده باید سوند نلاتون را دور بیندازم؟
بله، سوند نلاتون یک‌بار مصرف است و باید پس از هر بار استفاده دور انداخته شود.

چرا باید از لباس زیر نخی یا پنبه‌ای استفاده کنم؟
لباس‌های نخی یا پنبه‌ای به جریان بهتر هوا کمک کرده و ناحیه تناسلی شما را خشک نگه می‌دارند که این باعث کاهش احتمال عفونت می‌شود.

چقدر باید مایعات مصرف کنم؟
پزشک شما می‌تواند تعیین کند چه مقدار مایعات برای شما مناسب است. نوشیدن آب کافی به پیشگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند.

اگر ادرار از سوند خارج نشود چه باید بکنم؟
اگر ادراری از سوند خارج نمی‌شود، ممکن است مسدود شده باشد. سوند را به آرامی بچرخانید یا کمی به جلو یا عقب ببرید. همچنین بررسی کنید که دهانه سوند توسط ژل یا مخاط مسدود نشده باشد.