فشار خون بالا چند است؟

فشار خون بالا

فشار خون به نیروی وارده از سمت جریان خون به دیواره رگ‌ها گفته می‌شود که این میزان در طول روز مدام در حال تغییر است؛ اما اگر برای مدت‌زمانی طولانی بالا بماند خطرناک بوده و به‌عنوان بیماری شناخته می‌شود. فشار خون بالا یکی از پیش‌زمینه‌های اصلی در بروز انواع بیماری‌هاست و کنترل نکردن آن ممکن است عواقب شدیدی برای افراد به دنبال داشته باشد. علاوه بر این, فشار خون بالا در طولانی‌مدت علاوه بر زمینه‌سازی برای بروز بیماری‌های جدی‌تر, سلامت قلب را نیز به خطر انداخته و احتمال سکته قلبی را افزایش می‌دهد. به همین خاطر آگاهی از اصول خود مراقبتی که چک کردن روزانه و یا حداقل هفتگی فشار خون نیز یکی از موارد آن است, جزو مهم‌ترین موارد سلامت فردی و اجتماعی است. از این رو توضیح و بررسی فشار خون و موضوعات مرتبط با آن موضوع این مقاله از تأمین شو است.

فشار خون چیست

انواع فشار خون یا نیرویی که از سمت جریان خون به شریان‌ها در سراسر بدن وارد می‌شود, دو نوع است. اولین نوع, نیروی خون در هنگام پمپاژ خون به درون رگ‌هاست که فشار سیستولیک نام دارد و نوع دوم فشار دیاستولیک یا فشار خون در بین پمپاژها و ضربان هاست. فشار خون دیاستولیک پایین‌ترین میزان فشار خون است؛ چراکه نیروی وارده از سمت خون در زمان استراحت قلب بین هر ضربان و پمپاژ در کمترین میزان می‌باشد. فشار سیستولیک نیز بالاترین میزان فشار خون در هنگامی است که قلب با تمام قوا خون را به درون سرخرگ‌ها هل می‌دهد. پس در هنگام اندازه‌گیری فشار خون, معمولاً دو عدد گزارش می‌شود که عدد اول برای فشار سیستولیک و عدد دوم برای فشار دیاستولیک است و به‌نوعی بیانگر حالت ماکزیمم و مینیمم فشار خون می‌باشد.

فشار خون بالا چیست

وقتی‌که برای مدت‌زمانی طولانی فشار خون در سطح بالایی باقی بماند تبدیل به یک بیماری شده و خطرساز می‌گردد. در فشار خون بالا اندام‌هایی چون مغز, قلب, کلیه و چشم‌ها بیشتر از سایر اعضای بدن در معرض آسیب هستند. به همین دلیل رسیدگی و درمان فشار خون بالا اهمیت زیادی در سلامت کلی بدن دارد. تمام این دلایل باعث لزوم تهیه یکی از انواع دستگاه فشارسنج و استفاده‌ی مرتب از آن می‌شود. تحلیل اعدادی که توسط دستگاه فشارسنج نمایش داده می‌شود کاملاً ساده و برای هر شخصی قابل‌فهم است. دو عدد ظاهرشده روی دستگاه شامل فشار سیستولیک و فشار دیاستولیک بوده و از طریق بررسی آن‌ها با توجه به سن شخص می‌توان به نرمال یا غیر نرمال بودن میزان فشار خون پی برد. در پاسخ به فشار خون بالا چند است؟ میتوان اینگونه بیان کرد که هر عددی خارج از محدوده ی زیر بیان گر غیر عادی بودن فشار خون است که نیاز به رسیدگی و درمان دارد.

فشار خون نرمال برای سنین مختلف 

آیا می‌دانید فشار خون نرمال چقدر است؟ در  ادامه فشار خون نرمال برای سنین مختلف را بررسی خواهیم کرد.

• نوزادان ۱ تا ۱۲ ماهه: حداقل فشار خون: ۷۰ روی ۵۰ - نرمال: ۹۰ روی ۶۰ - حداکثر: ۱۱۰ روی ۷۵
• کودکان سنین ۱ تا ۵: حداقل فشار خون: ۸۰ روی ۵۵ - نرمال: ۹۵ روی ۶۵ - حداکثر: ۱۱۰ روی ۷۹
• کودکان سنین ۶ تا ۱۳: حداقل فشار خون: ۹۰ روی ۶۰- نرمال: ۱۰۵ روی ۷۰ - حداکثر: ۱۱۵ روی ۸۰
• نوجوانان سنین ۱۳ تا ۱۹: حداقل فشار خون: ۱۰۵ روی ۷۳- نرمال: ۱۱۷ روی ۷۷ - حداکثر: ۱۲۰ روی ۸۱
• افراد بین ۲۰ تا ۲۴: حداقل فشار خون: ۱۰۸ روی ۷۵- نرمال: ۱۲۰ روی ۷۹ - حداکثر: ۱۳۳ روی ۸۴
• افراد بین ۲۵ تا ۲۹: حداقل فشار خون: ۱۰۹ روی ۷۶- نرمال: ۱۲۱ روی ۸۰ - حداکثر: ۱۳۲ روی ۸۳
• افراد بین ۳۰ تا ۳۴: حداقل فشار خون: ۱۱۰ روی ۷۷- نرمال: ۱۲۲ روی ۸۱ - حداکثر: ۱۳۴ روی ۸۵
• افراد بین ۳۵ تا ۳۹: حداقل فشار خون: ۱۱۱ روی ۷۸- نرمال: ۱۲۳ روی ۸۲ - حداکثر: ۱۳۵ روی ۸۶
• افراد بین ۴۰ تا ۴۴: حداقل فشار خون: ۱۱۲ روی ۷۹- نرمال: ۱۲۵ روی ۸۳ - حداکثر: ۱۳۷ روی ۸۷
• افراد بین ۴۵ تا ۴۹: حداقل فشار خون: ۱۱۵ روی ۸۰- نرمال: ۱۲۷ روی ۸۴ - حداکثر: ۱۳۹ روی ۸۸
• افراد بین ۵۰ تا ۵۴: حداقل فشار خون: ۱۱۶ روی ۸۱- نرمال: ۱۲۹ روی ۸۵ - حداکثر: ۱۴۲ روی ۸۹
• افراد بین ۵۵ تا ۵۹: حداقل فشار خون: ۱۱۸ روی ۸۲- نرمال: ۱۳۱ روی ۸۶ - حداکثر: ۱۴۴ روی ۹۰
• افراد ۶۰ سال به بالا: حداقل فشار خون: ۱۲۱ روی ۸۳- نرمال: ۱۳۴ روی ۸۷ - حداکثر: ۱۴۷ روی ۹۱

علائم فشار خون بالا

فشار خون بالا میتواند در عین اینکه کاملاً بی علامت بودن در بدن وجود داشته و به پیشرفت خود ادامه دهد؛ اما گاهی نیز ممکن است با علائمی از این قبیل همراه بوده و تشخیص را آسان‌تر کند: سردرد, خون‌دماغ, تنگی نفس, درد و فشار در قفسه سینه, گرگرفتگی و تاری دید و همچنین وجود خون در ادرار ممکن است نشان از بالا بودن فشار خون باشد؛ اما بهترین راه برای تشخیص فشار خون بالا در افراد بررسی و اندازه‌گیری روزانه و مرتب در خانه است. بیماری فشار خون بالا یا پرفشاری خون در دودسته‌ی پرفشاری اولیه که براثر ژن‌ها (دلایل ژنتیکی) و نیز بر اثر از بین رفتن تعادل بدن درنتیجه‌ی بروز مشکلاتی در سراسر بدن, اتفاق می‌افتد. پرفشاری ثانویه درنتیجه‌ی بیماری‌های کلیوی, مشکلات تیروئید, عوارض جانبی از داروهای فشارخون, برخی از تومورها یا غدد درون‌ریز و مصرف الکل و مواد مخدر رخ می‌دهد که به‌مراتب شدیدتر و خطرناک‌تر از پرفشاری اولیه است. ناگفته نماند که در برخی موارد مادران باردار نیز دچار پرفشاری خون شده و فشار خون بالا را تجربه کنند که نیاز به مراقبت های اصولی و درمان دارد تا از سلامت مادر و جنین محافظت گردد.

عواملی که فشار خون را بالا میبرد

فشار خون بالا دلایلی از این قبیل دارد:

• مصرف الکل و نوشیدنی‌ها الکلی
• مصرف دخانیات و استعمال مواد مخدر
• اضافه‌وزن بالا و چاقی مفرط
• مصرف کم میوه و سبزیجات در طول روز
• خوردن غذاهای حاوی چربی اشباع و نمک زیاد
• فعالیت بدنی کم و عدم تحرک کافی در طول شبانه‌روز
• عوامل ژنتیکی و والدینی که هر دو سابقه فشار خون بالا دارند
• مصرف برخی داروها نظیر قرص‌های ضد حاملگی و داروهای ضد اشتها
• فعالیت‌هایی که کمترین تحرک بدنی را دارند, چون کارهای پشت میزی

این عوامل ریسک ابتلا به فشار خون بالا را در تمامی افراد افزایش می‌دهد؛ اما گروهی از افراد نیز نسبت به سایرین بیشتر در معرض آسیب‌ها و عوارض ناشی از فشار خون بالا هستند. از میان آن‌ها می‌توان به افراد سیگاری, خانم‌های حامله, افرادی که بخش عمده‌ای از هفته و ماه را غذای آماده مصرف می‌کنند و همچنین افراد کم‌تحرکی که نسبت به اضافه‌وزن و چاقی خود بی‌توجه هستند, اشاره کرد.

درمان فشار خون بالا

فرد با فشار خون بالا پس از تشخیص اولیه طی چندین بار خوانش دستگاه فشارسنج برای تشخیص قطعی به آزمایش‌هایی نظیر نمونه ادرار, تست فعالیت فیزیکی قلب و سونوگرافی قلب و کلیه ارجاع داده می‌شود. برای درمان پرفشاری اولیه در اکثر موارد اصلاح سبک زندگی، رژیم غذایی استاندارد مؤثر و روش های درمان فشارخون در طب سنتی عمل کرده و نیازی به مصرف داروهای فشار خون نیست؛ اما برای درمان پرفشاری ثانویه نیاز است تا علاوه بر اصلاح سبک زندگی و دنبال کردن رژیم غذایی صحیح, داروهای تخصصی نیز تجویز و مورداستفاده قرار بگیرد.

پیامدهای فشار خون بالا برای بدن

• کاهش خاصیت الاستیکی و سخت شدن رگ‌های بدن
• افزایش فشار به قلب که منجر به بزرگ شدن قلب و بروز مواردی چون آریتمی, نارسایی و درنهایت حمله قلبی می‌شود
• کاهش خون‌رسانی به مغز و در ادامه کمبود اکسیژن در مغز
• از بین رفتن سلول‌های مغزی درنتیجه‌ی انسداد شریان‌ها که ممکن است درنهایت به سمته مغزی منجر شود.
• ضعف در عملکرد لوزالمعده و در نتیجه بروز یا تشدید دیابت در نتیجه‌ی فشار خون کنترل نشده
• ضعف بینایی, تاری دید و التهاب چشم ها
• نارسایی کلیوی در اثر محدود شدن جریان خون به کلیه ها و فشار به آنها
• تصلب شراین و سخت شدن رگ ها

روش‌های پیشگیری از فشار خون بالا

روش‌ها و موارد زیادی وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توان از سلامت خود مراقبت کرده و ریسک ابتلا به فشار خون بالا را کاهش داد. دنبال کردن یک رژیم غذایی غنی از سبزیجات و غلات کامل و پروتئین‌های سالمی چون ماهی نه تنها برای فشار خون بلکه برای سلامت تمام بدن اهمیتی حیاتی دارد. ضرب‌المثل “شما چیزی هستید که می‌خورید.” به خوبی اهمیت غذا را در سلامت عمومی بدن نشان می‌دهد. علاوه بر این‌ها, داشتن فعالیت بدنی به مدت ۱۵۰ دقیقه در هر هفته, دومین اصل مهم برای حفظ سلامتی است که با تقویت قلب و کاهش استرس و فشارهای عصبی, فشار خون را نیز بهبود می‌بخشد. حفظ تناسب‌اندام و توجه به وزن ایده آل, کاهش میزان استرس به‌وسیله‌ی مدیتیشن و یوگا و دوری از مصرف الکل و دخانیات نیز از سایر مواردی است که برای کنترل فشار خون باید به آن توجه داشت.

نکات مهمی که افراد مبتلا به فشار خون بالا باید رعایت کنند

• مصرف سبزیجات را افزایش و میزان مصرف گوشت را کاهش دهید.
• غلات سبوس‌دار, سبزیجات برگ سبز, میوه و صیفی‌جات بیشتری بخورید.
• نمک موجود در غذای خود را کنترل کرده و آن را به حداقل برسانید.
• مصرف غذاهای رستورانی غذاهای غذای فوری و سرخ‌شده را تا نهایت ممکن کم کنید.
• تا جای ممکن از شیرینی‌جات دوری کنید.
• در صورت میل شدید به خوراکی‌های شیرین میوه‌های تازه یا شکلات تلخ را امتحان کنید.
• برای رسیدن به وزن طبیعی برنامه‌ریزی کنید.
• فشار خون خود را به‌صورت روزانه و در فواصل زمانی مرتب اندازه‌گیری کنید.
• غذاهای فرآوری شده, کنسروی, شوری جات, ترشیجات, تنقلاتی چون چیپس و پفک را به طور کامل از برنامه غذایی خود حذف کنید.