آشنایی با انواع باند و گاز پزشکی
تعداد کلمات: 1972باند و گاز استریل
باند و گاز استریل که یک کالای یکبار مصرف پزشکی بوده و استفاده گسترده‌ای در پانسمان انواع زخم ها دارد, موضوع این مقاله از تامین شو میباشد. استفاده از باند استریل برای پانسمان اولیه زخم‌های ساده و یا استفاده از باند سوختگی برای بستن عضو آسیب‌دیده بر اثر سوختگی از جمله کاربردهای رایج باند و گاز استریل هستند. علاوه بر استفاده گسترده از باند و گاز استریل در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی, وجود گاز استریل و باند کنار بافت به عنوان عضو ثابت جعبه کمک‌های اولیه نیز در هر خانه‌ای ضروری است. با وجود تعداد زیادی از مراکز درمانی در سطح کشور, در اغلب موارد فرد آسیب‌دیده به یکی از این مراکز یا درمانگاه‌ها مراجعه کرده و کادر درمان, عملیات ضدعفونی, شست‌وشو و پانسمان زخم را برای او انجام می‌دهند, اما ممکن است در شرایطی نیاز به انجام این کار توسط خود شخص باشد. لذا در چنین شرایطی داشتن اطلاعات کافی در زمینه انواع باند و گاز پزشکی و همچنین نحوه استفاده از گاز استریل برای پانسمان زخم‌های سطحی یا عمیق بسیار کمک‌کننده و راهگشا است. در نتیجه و با توجه به دلایل گفته شده, خواندن این مقاله باعث افزایش اطلاعات شما برای انجام کمک‌های اولیه در شرایط اضطراری می شود.
باند پانسمان
باند استریل چیست؟ انواع پانسمان و محصولاتی که تحت عنوان باند و گاز پزشکی به بازار عرضه می شوند به سه دسته اصلی استریل, غیراستریل و روغنی یا گاز وازلینه تقسیم‌بندی میشود که ویژگی‌ها و موارد کاربرد هر یک در ادامه ارائه شده است. انواع باند و گاز پزشکی دارای بافت ساده (تافته), تراکم تار ۱۲ و تراکم پود ۸ میباشد. جنس این محصولات ۱۰۰ درصد از پنبه بوده و الیاف نخ موجود در پارچه‌ی مورد استفاده در تهیه باند و گاز, می‌بایست از جنس پنبه طبیعی و خالص باشد. به هیچ وجه نباید از الیاف مصنوعی در تولید باند و گاز استریل حتی به مقدار کم استفاده شود. چرا که باعث بروز حساسیت‌های پوستی و در برخی موارد سبب عفونت زخم می‌گردد. باندها عموماً در طول ۲ متر برش داده شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. عرض باند پانسمان بسته به نوع سفارش می‌توانند ۵, ۱۰, ۱۵ و ۲۰ سانتی‌متر باشد که در هنگام برش در عملیات تکمیلی, اندازه نهایی باند مشخص می‌گردد, گفتنی است که پارچه باند باید با پهنای یکسان در راستای تار بریده شده و به صورت رول بسته‌بندی شود, به طوری که به راحتی باز شده و نخ‌های آزاد دو طرف باند مانع از باز شدن رول نگردند. قیمت باند استریل بسته به نوع باند, اعم از باند استریل, گاز وازلینه, باند زیر گچی و یا گاز استریل سوختگی و همچنین برند تولیدکننده متفاوت بوده و بر این اساس تعیین می شود. برخی معتقدند که پانسمان زخم تأثیری در روند بهبود زخم نداشته و بعضاً ممکن است خوب شدن آن را به تعویق بیاندازند. چرا که به نظر آن‌ها باز گذاشتن سطح زخم جهت خشک شدن آن باعث می شود تا زخم با سرعت بهتری ترمیم شود, اما باید این را در نظر داشته باشید که پوست به هنگام آسیب دیدگی کاملاً در مقابل ورود عوامل عفونت‌زا بی‌دفاع شده و آسیب‌پذیر است. به همین دلیل باید به‌وسیله‌ی پانسمان زخم با باند و گاز پزشکی از پوست و در واقع بدن خود مراقبت کنید. پانسمان کردن علاوه بر حفاظت از زخم در مقابل عفونت, به کنترل خونریزی, انعقاد خون در محل زخم و همچنین رویش بافت‌های تازه (به دلیل برداشتن بافت‌های آسیب دیده و آلوده قبل از پانسمان) نیز کمک زیادی می‌کند.
انواع باند پانسمان
انواع باند پانسمان شامل مواردی چون گاز استریل, گاز غیر استریل, گاز وازلینه, باند زیر گچی, باند کنار بافت, باند سوختگی, باند گچی, باند کشی فشار متوسط و پانسمان آماده می‌گردد. هرکدام از نمونه‌های باند پانسمان برای کاربردی خاص طراحی و تولید شده است. برای مثال باند گچی یا باند زیر گچی برای پانسمان و گچ گرفتن استخوان آسیب‌دیده به کار می‌رود. باند سوختگی و گاز وازلینه نیز کاربردی مشابه داشته و برای بستن جراحت‌های ناشی از سوختگی استفاده میشود. فرآیند بسته‌بندی انواع باند پانسمان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ چرا که بدن در هنگام جراحت‌های ناشی از زخم و سوختگی, اولین لایه محافظتی خود یعنی پوست را از دست می‌دهد و در نتیجه در مقابل ورود هر نوع عفونت و باکتری به بدن آسیب‌پذیر می‌گردد. به همین دلیل رعایت بهداشت در روند تولید و بسته‌بندی محصولات یکبار مصرف پزشکی مانند باند و گاز که ارتباط مستقیم با سطح باز زخم دارند, در کنترل و پیشگیری از عفونت اهمیت زیادی دارد. در مرحله بسته‌بندی ابتدا پارچه تنزیب خشک‌شده در اتاق‌های قرنطینه مجهز به لامپ UV (میکروب‌کش) نگهداری شده و برای مرحله‌ی بعدی یعنی برش پارچه در ابعاد مورد نیاز آماده‌سازی می‌گردد. سپس پارچه‌های برش خورده را مجدداً چند ساعت در اتاق‌های قرنطینه دیگری نگهداشته و برای قرار گرفتن روی دستگاه‌های بسته‌بندی آماده می‌کنند. در نهایت نیز بسته‌بندی توسط ماشین‌آلات خودکار و نیمه خودکار انجام شده و باند پانسمان یا گاز استریل در داخل بسته‌های نایلونی مرغوب یا جعبه‌های مقوایی قرار می‌گیرند.
گاز استریل
گاز (Gauze) یا گاز استریل یک پارچه نازک با بافت باز است که برای پانسمان زخم‌های سطحی تا عمیق استفاده میشود. این پارچه‌های تور مانند در اتاق عمل کاربرد زیادی دارند و معمولاً در ابعاد ۱۰ در ۱۰ سانتی‌متر یافت می‌شوند. گاز استریل از نظر شناسایی و رادیوپک بودن به دو نوع گاز استریل ساده و گاز استریل خط دار تقسیم میشود. برخی از گازها به دلیل داشتن ویژگی‌های خاص, کاربردهای ویژه‌ای نیز دارند؛ مثلاً گاز وازلینه به‌طور مخصوص برای پانسمان سوختگی به کار می‌رود چرا که به دلیل چرب بودن (وازلین) به سطح زخم نمی‌چسبد. گاز خط دار نیز بیشترین کاربرد را در اتاق عمل دارد چرا که به دلیل داشتن یک نخ حاجب در رادیوگرافی, یافتن آن در بدن بیمار در مواردی که گاز در موضع جراحی جا می‌ماند, ساده‌تر است. گازهای پانسمان استریل یکبار مصرف پس از عاری شدن از هرگونه مواد زائد در مرحله‌ی تکمیل شستشو با روش اتلین اکساید, در محل تولید نیز به روش پرتونگاری (اشعه گاما) در سازمان انرژی اتمی, مجدداً استریل شده و به داروخانه‌ها برای مصرف در منازل, مطب‌ها و اورژانس عرضه می‌گردد. جالب است بدانید نوعی دیگر از گاز استریل موجود است که در ابتدا به‌صورت گاز غیر استریل و به‌اصطلاح فله‌ای تولید و توزیع شده و سپس توسط خود بیمارستان‌ها یا مراکز درمانی استریل شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
باند پانسمان سوختگی
گاز استریل سوختگی در هنگامی که بدن فرد دچار سوختگی شده و آتش بخشی از دست یا بدن وی را دچار جراحت کرده, کاربرد دارد؛ که در چنین شرایطی مراقبت صحیح و اصولی از زخم اهمیت زیادی دارد؛ چرا که ممکن است چندین لایه از پوست بر اثر دمای بسیار بالا از بین رفته باشد و همین نگهداری صحیح باعث بهبود سریع‌تر و بهتر زخم و ترمیم پوست گردد. یکی از موارد مهم در مراقبت از زخم سوختگی, استفاده از باند سوختگی است. چرا که این باند پانسمان مخصوص این گونه زخم‌ها طراحی شده و با انتقال هوا و رساندن اکسیژن به سطح زخم از خشکی و التهاب بیشتر آن جلوگیری می‌کند. به علاوه باند سوختگی اغلب کشی بوده و شکل عضو آسیب‌دیده را به خود می‌گیرد تا مانع از محدود کردن حرکات فرد و سفت گرفتن سطح زخم گردد. پنبه‌ای بودن باند و گاز سوختگی نیز از دیگر نکات مهم در جذب ترشحات از سطح زخم و بهداشت ناحیه آسیب‌دیده میباشد. لازم به ذکر است که تعویض مرتب و به‌موقع باند سوختگی برای جلوگیری از عفونت زخم بر اثر افزایش حجم ترشحات موجود روی باند اهمیت زیادی دارد.
باند گچی و باند زیر گچی
باند گچی همان‌طور که از نامش هم پیداست برای گچ گرفتن عضوهایی چون دست یا پا که دچار شکستگی استخوان شده‌اند استفاده می شود. باند گچی از آغشته کردن باند پنبه‌ای پارچه‌ای به پودر بلوره گچ به دست می‌آید و در اثر قرار دادن در آب به تدریج خشک‌شده و شکل عضو گچ گرفته را به خود می‌گیرد. دقت داشته باشید که باند گچی و باند زیر گچ فارغ از تشابه اسمی هر یک کاربرد منحصربه‌فرد خود را دارند. باند زیر گچ برای پانسمان اولیه قبل از گچ گیری استفاده می شود. در حالی که باند گچی برای گچ گیری های سبک به‌جای استفاده از گچ به کار می‌رود. نحوه استفاده از باند گچی به این صورت است که باید ابتدا از یک جوراب در زیر گاز استریل یا باند زیر گچ, برای ایجاد فاصله میان باند گچی و پوست بدن استفاده کنید. سپس باند را در آب قرار دهید تا کمی خیس شود و بعد آن را دور تا دور عضو آسیب‌دیده بپیچید. باند گچی پس از چند ساعت به‌تدریج شروع به خشک شدن. از گچ گرفتن و پیچاندن باند گچی دور دست یا پا به‌طور محکم خودداری کنید. چرا که منجر به ایجاد فشار روی عضو پس از خشک شدن گچ میشود.
باند پانسمان پنبه‌ای یا باند کنار بافت
باند کنار بافت از نوع باندهای پارچه‌ای یا پلی‌استر است که فاقد هرگونه بو و مواد شیمیایی میباشد. باند کنار بافت معمولاً برای پانسمان در مرحله دوم (بعد از قرار دادن گاز استریل یا گاز وازلینه روی زخم و جراحت) به کار می‌رود. برای مثال در پانسمان سوختگی پس از پانسمان کردن با گاز وازلینه از یک‌لایه باند کنار بافت برای فیکس کردن پانسمان استفاده میشود؛ تا علاوه بر محافظت از زخم امکان رسیدگی به فعالیت‌های روزانه نیز به فرد داده شود.
باند کشی فشار متوسط
باند کشی معمولاً برای سفت گرفتن مفصل دست یا پا جهت کاهش درد به کار می‌رود. همچنین ورزشکارانی که دچار دردهای مفصلی هستند از باند کشی فشار متوسط برای راحت‌تر کردن تمرینات و کاهش درد و فشار دست یا پای دردناک استفاده می‌کنند. افرادی که در اثر بلند کردن وسایل سنگین به‌دفعات زیاد دچار دردهای مفصل مچ یا زانو می‌گردند نیز از باند کشی برای تسکین درد استفاده می‌کنند.
بیشتر بخوانید: نقش پنبه در مراقبت های بهداشتی
انواع گاز و باند پزشکی
در ادامه مقاله به معرفی انواع گاز و باند پزشکی میپردازیم:
گاز و باند پزشکی وازلینه
این گاز و باندها با وازلین تهیه شده‌اند و در شرایط مختلف در حوزه پزشکی، به عنوان پوشش مناسب برای زخم‌های خشک و مزمن، پانسمان زخم، زخم‌های بستر و سوختگی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گاز طبی دندان پزشکی
گازهای هیدروفیلی در حوزه صنعت پزشکی به کار می‌روند. این گونه ترکیبات، با داشتن باندهای با قابلیت جذب بسیار بالا، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و به عنوان ابزارهای موثری برای جذب مایعات از جمله خودن و سایر مواد مایع در این حوزه استفاده می‌شوند.
گاز طبی استریل
گاز استریل طبی نیز در صنعت پزشکی به عنوان وسایلی مؤثر برای جذب خون و مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع گازها، به خاطر ویژگی‌های استریل و پاک بودن، به عنوان یک راهکار موثر برای پوشش زخم‌های سطحی و جلوگیری از عفونت در این نواحی به کار می‌روند.
گازهای غیرطبی استریل
عمدتاً گازهای طبی غیراستریل معمولاً به عنوان لایه‌ای بر روی گازهای طبی استریل که بر زخم قرار می‌گیرند، استفاده می‌شوند. این گونه گازها همچنین برای جذب خون و سایر مایعات بسیار مناسب هستند و در مراقبت از زخم‌ها و جلوگیری از عفونت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جمع بندی
باند و گاز استریل یکی از اصلی‌ترین کالاهای پزشکی برای مراقبت از زخم‌ها, بند آوردن خونریزی, حفاظت از بدن در مقابل عفونت و کمک به بهبود سریع‌تر بدن در مکان آسیب‌دیده میباشد. از سویی دیگر انتخاب یک باند پانسمان یا گاز استریل بهداشتی و استاندارد برای پیشگیری از عفونت اهمیت بالایی دارد. لذا در این مقاله سعی بر اضافه کردن دانش شما در زمینه باند و گاز پزشکی بوده و امید که در ابتدا به ندرت به این کالای پزشکی نیاز پیدا کنید و در نهایت اگر هم لازم به پانسمان کردن بود انتخابی کاملاً دقیق و اصولی در بین تمام انواع باند و گاز پانسمان انجام دهید.
