با ۲۰ وسیله پرکاربرد در اتاق عمل آشنا شوید.

آشنایی با ۲۰ وسیله در اتاق عمل

لوازم و ابزارآلات زیادی در اتاق عمل وجود دارد که قبل, بعد و یا در حین جراحی مورد استفاده قرار میگیرند. گروهی از این وسایل در دسته تجهیزات بیهوشی اتاق عمل بوده, گروهی در عملیات جراحی و برش بافت و سایر موارد نیز در بخیه زدن و اتمام جراحی کاربرد دارند. معرفی ۲۰ مورد از مهم ترین ابزار جراحی هدف این مقاله از تامین شو است که در ادامه به توضیح آن میپردازیم.

سرسوزن اسپاینال

سرسوزن اسپاینال که معمولا ۹ تا ۱۲ سانتی متر طول دارند, یکی از تجهیزات بیهوشی اتاق عمل است که برای انجام بی حسی اسپاینال یا نخاعی به کار می رود. بی حسی نخاعی یا اسپاینال در اغلب موارد برای مادران باردار و در زمان زایمان کاربرد دارد. در روش بی حسی اسپاینال ماده بی حسی را از طریق این سرسوزن های اسپاینال به مایع نخاعی موجود در مهره های میانی و پایین کمر مادر تزریق میکنند, تا سیگنال درد از قسمت کمر و رحم به پایین به مغز نرسد و مادر درد کمتری در حین تولد نوزاد داشته باشد. البته بی حسی نخاعی بیشتر برای سزارین کاردبرد داشته و برای کاهش و یا از بین بردن درد حاصل از جراحی و به دنیا آمدن نوزاد نخواهد شد. جالب است بدانید در طی بی حسی اسپاینال مادر کاملاهوشیار بوده و شاهد مراحل سزارین می‌باشد.

گاز استریل

گاز استریل یکی از شناخته شده ترین وسایل لازم در تمام بخش های بیمارستان از جمله اتاق عمل است. این محصول نوعی پارچه دارای بافت باز و تار و پود است که در آخرین مرحله از جراحی پس از استریل کردن زخم, برای پانسمان به کار می رود. از انواع گاز استریل علاوه بر پانسمان زخم, برای جذب خون موجود در محل جراحی جهت دید بهتر جراح به ارگان مورد نظر نیز استفاده میگردد. گاز استریل با توجه به سایز و تعداد لایه های آن در موارد مخصوص به خود مورد استفاده قرار میگیرد. برای مثال از گاز استریل های کوچک در سایز ۵*۵ سانت و ۸ لایه در جراحی چشم, دهان و دندانپزشکی و از گاز استریل بزرگ در سایز ۱۰*۱۰ سانت و ۱۶ لایه با وجود قدرت جذب بالاتر در اتاق عمل استفاده میگردد.

قیچی جراحی

قیچی جراحی عضو اصلی در پک وسایل جراحی بوده و در کیت بخیه برای تمرین دانشجویان پزشکی نیز حتما قرار داده میشود. قیچی جراحی در دو نوع کلی ساده و فنری ساخته شده و بر اساس کاربردی که دارد به ۲۲ نوع تقسیم میشود. انواع قیچی جراحی علاوه بر برش نخ بخیه, جهت برش بافت مورد جراحی, بریدن بند ناف نوزاد, برش و جدا کردن بافت های ظریف, برش رگ های سینه ای, برش استخوان و برش بافت های محکم به کار می رود. چند نمونه از پرکاربردترین انواع قیچی جراحی شامل موارد زیر است:

• قیچی بانداژ: بریدن باند بدون ایجاد حساسیت و زخم برای پوست بیمار
• قیچی مایو: بریدن نخ بخیه
• قیچی دنده: برش استخوان
• قیچی چری: برش مغز در جراحی اعصاب
• قیچی وستکات: برش صورت در جراحی زیبایی
• قیچی نایت: برش حفره بینی

دستگاه اکسیژن ساز یا ونتیلاتور

دستگاه اکسیژن ساز برای تامین نیاز بدن بیمار به اکسیژن در طول جراحی در اتاق عمل استفاده میشود. این دستگاه هوای بیرون را مکش, فشرده و با اکسیژن غنی میکند و سپس اکسیژن تغلیظ شده با خلوص ۹۰ درصد توسط ماسک یا سوند نازال اکسیژن به ریه بیمار فرستاده میشود. دستگاه اکسیژن ساز یا ونتیلاتور موجود در اتاق عمل دارای لوله ای جهت خروج هوای تنفسی بیمار نیز میباشد. که این هوای خروجی از طریق فیلتر دستگاه, تصفیه شده و پس از حذف باکتری ها و ذرات مضر به محیط فرستاده میشود

سوند نازال اکسیژن

سوند نازال برای اتصال ونتیلاتور به ریه بیمار کاربرد دارد. کانولای بینی یا سوند نازال لوله ای بسیار نازک و بسیار منعطف است که معمولا به رنگ سبز بوده و از جنس پی وی سی ساخته میشود. سوند نازال دارای قسمتی دو شاخه است که باید درون بینی بیمار قرار داده شده و مابقی لوله نیز جهت اتصال بهتر و ثابت سوند در بینی, پشت گوش بیمار جایگذاری میشود.

دستکش جراحی

دستکش جراحی از اصلی ترین لوازم مورد نیاز جراح برای جلوگیری از انتقال باکتری ها و ویروس های بدن بیمار به بدن وی در حین جراحی است. دستکش جراحی یک عملکرد محافظتی دوطرفه انجام میدهد. به این صورت که هم از بدن بیمار در مقابل باکتری های موجود روی دست جراح محافظت کرده و هم از انتقال باکتری و ویروس موجود در خون و بافت بدن بیمار مورد جراحی به دست و بدن جراح جلوگیری میکند. دستکش جراحی برای راحتی و افزایش تمرکز جراح در انواع و سایزهای مختلفی طراحی شده است:

• دستکش جراحی لاتکس پودر دار: حاوی پودر نشاسته ذرت جهت راحتی در پوشیدن و کاهش تعریق دست ها
• دستکش جراحی لاتکس بدون پودر: برای افرادی که به پودر موجود درون دستکش جراحی حساسیت دارند.
• دستکش وینیل: برای افراد حساس به لاتکس

نخ جراحی

نخ جراحی به دو نوع کلی نخ بخیه جذبی و نخ جراحی غیر قابل جذب تقسیم بندی میشود که نخ جراحی جذبی شامل نخ بخیه طبیعی و مصنوعی است. انواع نخ جراحی شامل فهرست زیرمیشود:

• نخ جراحی قابل جذب یا نخ بخیه جذبی طبیعی: کاتگوت (CATGUT) از روده گاو و گوسفند ساخته شده و در انواع کرومیک و پلین در بازار موجود است.
• نخ بخیه جذبی مصنوعی: الیافی که پلی گلیکولیک اسید بافته شده و در عمل‌های چشم و کلیه و عمل‌های میکروسکوپی کاربرد دارد.
• نخ بخیه غیر قابل جذب طبیعی: از ابریشم طبیعی. برای بخیه ماهیچه ها و عروق کاربرد دارد.
• نخ بخیه غیرقابل جذب مصنوعی: در انواع نخ نایلون و پلی پروپیلن. جهت بهم دوختن پوست و ماهیچه ها کاربرد دارد.

تیغ جراحی

تیغ جراحی جهت ایجاد انواع برش در پوست, بافت و اندام های داخلی به کار رفته و یکی از مهم ترین انواع تیغ جراحی تیغ بیستوری است که سایزبندی های منحصربفرد خود را دارد. سایز تیغ جراحی بیستوری در تعیین کاربرد آن بسیار مهم است. برای مثال تیغ بیستوری شماره ۱۵ در عمل بلفاروپلاستی چشم, تیغ بیستوری شماره ۱۱ در جراحی ارتوپدی و همینطور ترمیم فک و تیغ بیستوری شماره ۱۰ هم در کاشت مو و حجامت مورد استفاده قرار میگیرد. گفتنی است که تیغ جراحی در دسته ای قرار گرفته و بوسیله ی آن حمل و استفاده میشود که اسکالپل نام دارد.

اسپکولوم

اسپکولوم وسیله ای است که در معاینات و جراحی ها جهت کنار زدن بافت ها و مشاهده دقیق محل مورد معاینه استفاده میشود. انواع اسپکولوم بر اساس استفاده ای که دارد شامل اسپکولوم چشم, اسپکولوم دهان, اسپکولوم بینی, اسپکولوم گوش, اسپکولوم واژینال و اسپکولوم رکتوم است. در بین تمامی انواع این محصول, اسپکولوم واژینال بیشترین کاربرد را داشته و جهت معاینه و جراحی واژینال و دهانه رحم مورد استفاده جراح قرار میگیرد.

کاور کفش یکبار مصرف

کاور کفش جزو وسایل ایزوله سازی اتاق عمل است که برای جلوگیری از باکتری های چسبیده به کفش اعضای اتاق عمل به محیط جراحی طراحی شده است. این محصول نوعی کاور پلاستیکی یکبارمصرف است که درجه استریل بودن اتاق عمل را بالاتر میبرد. برای استفاده از کاور کفش باید لبه های کاور را از قسمت کش کمی باز کرده و پا را داخل آن قرار داد. سپس کش دور کفش جمع شده و تمام سطح آن را پوشش میدهد. دستگاه کاور زن کفش اتوماتیک و کاور کفش بسته ای که باید به صورت دستی پوشیده شوند, از انواع کاور کفش بیمارستانی است.

گان و کلاه جراحی

گان جراحی نوعی لباس یکبار مصرف است که بیمار و جراح در اتاق عمل میپوشند. گان جراحی معمولا از پارچه های اس ام اس به همراه ملت بلون دوخته میشود که ضدآب بوده و بهداشت بدن بیمار و جراح را حفظ میکند.

عینک جراحی

عینک محافظ چشم بیمارستانی نوعی عینک تمام پلاستیک است که جراحان در حین جراحی آن را استفاده کرده و پس از اتمام جراحی معمولا دور انداخته میشود. عینک پزشکی اغلب ضد بخار بوده و هیچگونه لبه ی تیز و یا برآمدگی اذیت کننده برای صورت جراح ندارد. 

ماسک پزشکی

ماسک پزشکی نیازی به هیچگونه معرفی نداشته و مانند دستکش و گان جراحی بخش جدا نشدنی از الزامات جراح و کادر درمان در حین جراحی است. ماسک مخصوص جراحی از انتقال ذرات تنفسی جراح به بدن بیمار که به دلیل باز شدن پوست در پایین ترین حالت دفاعی قرار دارند جلوگیری میکند.

بتادین اسکراب

بتادین اسکراب نوعی ضدعفونی کننده بسیار قوی است که برای استریل کردن بدن بیمار قبل از شروع عمل جراحی و ضدعفونی نهایی محل جراحی قبل از پانسمان کردن به کار می رود. ترکیبات موجود در بتادین اسکراب خاصیت ضد میکروبی قوی داشته و از بروز عفونت در محل جراحی پیشگیری میکند.

لوله ساکشن و دستگاه ساکشن

لوله ساکشن, نوعی تیوب نازک و بسیار منعطف است که همانطور که از نامش هم پیداست برای ساکشن و مکش خون و مایعات به کار می رود. لوله ساکشن از یک سو به دستگاه ساکشن متصل شده و از سوی دیگر توسط جراح, خون و ترشحات بدن بیمار را از محل جراحی خارج میکند تا دید بیشتر و واضح تری از محل جراحی به پزشک بدهد. لوله ساکشن به دلیل قدرت بالای دستگاه مکش در منعطف ترین حالت ساخته میشود تا از انسداد و یا پیچ خوردگی آن در حین عمل جراحی جلوگیری شود.

لوله تراشه

لوله تراشه نیز از دیگر لوله های موجود در اتاق عمل است که برای باز نگهداشتن مجرای تنفسی بیمار در حین جراحی به کار میرود. چر که فرآیند تنفس بیمار در حین بیهوشی دچار اختلال شده و باید از راه های دیگر اکسیژن مورد نیاز بدن وی تامین گردد.لوله تراشه از راه دهان در نای تعبیه میشود تا اکسیژن را به ریه ها برساند و از کمبود اکسیژن و خفگی بیمار در حین عمل پیشگیری گردد.

زیرانداز یکبار مصرف بیمار

زیرانداز بیمار در کنار حفظ بهداشت بیمار در حین جراحی, بهداشت اتاق عمل را نیز در عملیات جراحی مکرر و مختلف حفظ میکند.زیرانداز بیمار در اتاق عمل میتواند یکبارمصرف و یا قابل شست و شو باشد که برای رعایت حداکثری بهداشت و پیشگیری اتز انتقال عفونت یکبار مصرف گزینه بهتری است.

گارو یا تورنیکت

تورنیکت, گارو و یا رگ بند وسیله ای است که برای بستن رگ جهت کاهش یا توقف جریان خون در رگی که مورد جراحی است, کاربرد دارد. عمده مصرف تورنیکت برای جراحی ارتوپدی بوده و همچنین در بخش فوریت های پزشکی و اورژانس نیز جهت بستن رگ و بند آوردن خونریزی مورد استفاده قرار میگیرد. زیرا در جراحی ارتوپدی باید ناحیه جراحی بدون خون باشد تا میدان دید جراح وسیع و واضح باشد. ظاهر تورنیکت یا رگ بند شبیه به یک بند پارچه ای کشی است که بالاتر از زخم بسته شده و جریان خون را بند می آورد. اما تورنیکت مورد استفاده از اتاق عمل ارتوپدی, دیجیتال بوده و ظاهر و طرز کار آن با تورنیکت پارچه ای متفاوت است. تورنیکت دیجیتال, دستگاهی است که با اعمال فشار دور اندامی که خونریزی دارد, رگ مورد نظر را نیز فشرده میکند تا جریان خون برای مدت کوتاهی در منطقه جراحی مسدود گردد.

مانومتر اکسیژن

مانومتر وسیله ای است که جهت تنظیم درجه اکسیژن خروجی از دستگاه اکسیژن ساز و اغلب کپسول اکسیژن به کار میرود. مانومتر نه تنها میزان و غلظت اکسیژن را تنظیم میکند بلکه مقداری رطوبت نیز به اکسیژن اضافه کرده و هوای خروجی را مرطوب میکند. البته لازم به ذکر است که از مانومتر بیشتر به همراه کپسول اکسیژن استفاده میشود. دستگاه ونتیلاتور به تنهایی عمل تفکیک و تغلیظ اکسیژن را انجام میدهد.

چسب حصیری و چسب پانسمان

انواع چسب پزشکی شامل چسب حصیری و چسب ضدحساسیت در آخرین مرحله از پانسمان محل جراحی شده کاربرد دارد. لازم به ذکر است که برخی از انواع چسب پانسمان علاوه بر بستن محل جراحی مقادیری از مواد ترمیم کننده نیز در ساختار خود دارند که روند بهبود زخم را سریعتر میکند.

خرید تجهیزات اتاق عمل 

انواع تجهیزات اتاق عمل در بازار تجهیزات پزشکی ایران وجود دارند. هنگام خرید این تجهیزات باید دقت شود که از بهترین برند و با کیفیت ترین و دقیق ترین مدل باشند تا روند جراحی را راحت تر کنند.